Manuskrip lama menceritakan seni bina dan sistem perbandaran
Islam di samping artifak seramik, kerja logam, gading, batuan, kayu, tekstil,
kaca, kristal dan lukisan miniatur yang turut dipamerkan.
BELIAU memiliki sebuah manuskrip lama yang disifatkan sebagai
antara koleksi terbaik dunia, iaitu manuskrip volume ke lima Kanun Perubatan
(The Canon Of Medicine) atau Kanun Fit Tibb tulisan cendekiawan Islam tersohor,
Ibnu Sina yang bertarikh 1052 Masihi.
Dikatakan manuskrip tersebut adalah yang paling laku atau
laris pada abad pertengahan kerana digunakan dengan begitu meluas selama 500
tahun, diulang cetak sebanyak 35 kali dan diterjemah kepada 30 bahasa di
seluruh Timur Tengah dan Eropah.
Iaitu sebagai satu standard perubatan dan menjadi asas kepada
pengajian perubatan di kebanyakan universiti-universiti di Eropah sehingga awal
era zaman moden.
Pemilik bertuah yang dimaksudkan itu ialah bilionair Muslim
terkenal, Aga Khan.
Menyebut namanya sahaja bukanlah sesuatu yang asing kerana
telah begitu kerap diperkatakan mengenai sifat-sifat dermawan beliau yang
membelah lautan dan merentas sempadan membantu umat Islam di seantero dunia.
Beliau merupakan Pengasas dan Pengerusi Jaringan Pembangunan
Aga Khan yang membuka pelbagai cabang pembangunan sosial, ekonomi dan budaya di
hampir 30 buah negara membangun di seluruh dunia.
Apatah lagi dalam pemuliharaan khazanah seni dan budaya Islam
terutamanya seni bina sehingga beliau berbelanja besar memperkenalkan satu anugerah
seni bina yang paling prestij di dunia, iaitu Anugerah Seni Bina Aga Khan, yang
dianjurkan setiap tiga tahun dengan antara lain penerima anugerah menerima
hadiah lumayan sebanyak RM3 juta.
Namun Aga Khan mempunyai banyak cara lain bagi menghargai nilai-nilai
estetika yang terdapat pada seni bina, terutamanya seni bina Islam lama dan
moden.
Aga Khan mengumpul dan memulihara pelbagai khazanah Islam
supaya dapat dijadikan rujukan oleh generasi akan datang.
Muqarnas
Antara yang berharga ialah beberapa arca seramik ukiran
muqarnas yang disaluti warna biru firus.
Sudahlah ukirannya sangat indah, unik dan kompleks, warnanya
pula sangat menenangkan. Malah menyejukkan mata memandang.
Pemilihan warna seperti itu bagi menjawab pertanyaan mengapa
kebanyakan masjid di dunia, dicat atau dilapisi seramik berwarna biru, firus
dan hijau.
Pemilihan warna dikira penting dalam seni bina Islam, kerana
ia memainkan peranan sebagai terapi kepada pelbagai permasalahan manusia.
Maka tidak hairan jika dinding bahagian dalam Masjid Biru di
Istanbul Turki, misalnya dilapisi lebih kurang 20,000 kepingan jubin seramik
berwarna biru.
Sekeping panel kayu yang berukir kaligrafi khat jenis thuluth
turut membuatkan kita begitu tertarik.
Ukiran khat tersebut bukan daripada ayat-ayat al-Quran
seperti yang sering kita temui. Ia merupakan dua barisan sajak atau puisi
terukir dalam satu panel daripada tokoh mistik dan penyair terkemuka Iran,
Khwajeh Shams al Din Muhammad Hafez-e Shirazi.
Lebih dikenali sebagai “Hafiz dari Shiraz", sukar untuk
dijelaskan bagaimana dua bait sajak yang berbeza diukir saling bertingkah huruf
dan perkataan atas dan bawah di atas panel kayu itu.
Balang Kilga
Satu lagi koleksi Aga Khan yang menarik ialah artifak batu
yang mengungkap kehebatan umat Islam dahulu dalam menghasilkan rekaan unik
namun berfaedah besar kepada mereka.
Jika pada hari ini, di rumah atau di pejabat kita
dilengkapkan dengan mesin penapis air dan air tersebut disimpan di dalam bekas
daripada plastik untuk tujuan minum dan sebagainya.
Namun sebenarnya sejak dari abad ke-12 lagi, ‘mesin’ seperti
itu telah ada dicipta dan diguna oleh umat Islam.
Dikenali sebagai Balang Kilga dan ditemui di Kaherah, Mesir,
ia adalah alat penapis air dengan sistem tapisan menggunakan aliran air dengan
menggunakan kaedah tertentu. Pada bahagian atasnya terdapat balang kaca untuk
tujuan menyimpan air yang telah ditapis. Tidakkah itu satu pencapaian inovasi
umat Islam yang sangat mengagumkan tetapi masih misteri, kerana bagaimana
teknologi tapisan air ditemui, tidak siapa tahu sehingga ke hari ini.
Satu lagi koleksinya yang unik ialah sebiji pinggan porselin
biru yang mungkin pada anggapan kita ia pinggan yang berasal dari Dinasti Ming
salah sebuah empayar agung China.
Tetapi pinggan itu sebenarnya berasal dari Dinasti Safavi,
sebuah kerajaan besar yang pernah memerintah Iran. Jika dari Iran pun, apa yang
istimewanya?
Sebenarnya, ia bagi menunjukkan bahawa dunia Islam turut
memerhatikan dan mengagumi akan segala seni tembikar China. Mereka sedia
‘meniru’ dengan mempelajari segala teknik pembuatan pinggan, mangkuk tembikar
tersebut dan dijelmakan kembali mengikut inspirasi seni Islam.
Selain itu, sebuah panel yang mengandungi 18 keping jubin
bersambung antara satu sama lain pasti memukau pandangan kerana ia memerah
seluruh kekuatan minda untuk memahami apa yang cuba disampaikan oleh panel
tersebut.
Ditemui di bahagian utara dinding halaman luar Masjid Darwish
Pasha di Damsyik, Syria pada tahun 1572 panel itu bagaikan sebuah lukisan
abstrak bagi mencari makna di sebalik imej dua tiang mihrab, dua lantera
terletak di bahagian ‘lantai’ dan terdapat imej sepasang sandal Rasulullah
serta lampu gantung berhias tulisan dua kalimah syahadah.
Dikatakan sandal Rasulullah yang turut mewakili tapak kaki
baginda itu menjadi satu ikonografi yang tersebar luas sehingga ke Iran dan
India di abad ke-16.
Dapat difahami bahawa sandal itu dikatakan telah hampir
menyentuh singgahsana Allah, cukup memberikan satu makna yang besar bahawa Nabi
Muhammad benar-benar mewakili manusia kelas tertinggi untuk menjadi idola
sempurna supaya dicontohi oleh umat manusia seluruh dunia.
Yang pastinya, banyak lagi bahan-bahan artifak yang dimiliki
oleh Aga Khan yang kini boleh disaksikan umat Islam di negara ini melalui
pameran yang terdapat di Muzium Kesenian Islam Malaysia (MKIM).
Di galeri MKIM itu, Aga Khan berkongsi dengan para pengunjung
sebahagian daripada 1,000 koleksi seni milik beliau dalam Pameran Khazanah
Muzium Aga Khan Seni Bina Dalam Kesenian Islam.
Ia berlangsung sejak 30 Mac lalu sehingga 29 Jun ini dengan
lebih 100 bahan artifak dan sejarah yang berkaitan dengan seni bina Islam milik
Aga Khan dipamerkan.
Pameran itu pastinya menanti para pengunjung agar menghayati
kekayaan dan kehebatan khazanah Islam.
Bahkan setiap satu artifak itu mempunyai kisah unik yang
menarik dan tersendiri.
Ia membawa kita kembali meneroka ke zaman silam bagi
mempelajari, menghayati dan menerokai kegemilangan Islam.
Pameran ini merupakan sebahagian daripada pameran bergerak
yang sebelum ini telah mengembara di banyak kota-kota utama dunia, terutamanya
di Eropah.
Ini termasuklah Parma (Itali), London, Paris, Lisbon, Toledo,
Madrid, Barcelona, Berlin dan Turki.
Untuk Asia pula, buat pertama kali Malaysia terpilih untuk
mempamerkan sebahagian koleksi eksklusif yang didaftarkan di bawah Lembaga
Amanah Kebudayaan Aga Khan itu.
No comments:
Post a Comment